TYPOsłownik jest na etapie tworzenia i ciągle jest aktualizowany o nowe pojęcia.
LITERNICTWO – szerokie pojęcie pozostające w związku z historią pisma; jeden z działów grafiki użytkowej, projektowania graficznego i designu zajmuje się tworzeniem i projektowaniem liter. Praktyczne zastosowanie znaków pisarskich, budowa liter, proporcje, są zagadnieniami, które zgłębia liternictwo. Mówiąc o literach, układach tekstu, widzianych w książce, gazecie, telewizji, Internecie czy przestrzeni otwartej wypowiadamy się o zastosowanym liternictwie. też do pojedynczych tekstów, napisów, projektowania indywidualnych, okazjonalnych krojów liter. Liternictwo to także sztuka ręcznego tworzenia wyglądu liter, kaligrafia, rysowanie liter, wykuwanie w kamieniu, rycie w drewnie, odlewanie w metalu, wycinanie w innych materiałach typu blacha. plastik, szkło.
TYPOGRAFIA - to sposób, w jaki pismo złożone jest w całość z uwzględnieniem kroju pisma, jego wielkości, podziału na kolumny, interlinii, kerningu i innych cech. Typografia pełni rolę werbalną i wizualną, wpływa na odbiorcę na poziomie intelektualnym i zmysłowym. Typografowie od setek lat zabiegają o to by forma, liter i ich układu oddawała treść.
KRÓJ PISMA - jest to rodzina znaków pisma o charakterystycznych i jednolitych podstawowych cechach graficznych: stylu, rytmie, proporcji, dukcie, układzie lub kształcie szeryfów, właściwościach optycznych (czytelności) itp. Krój pisma może mieć kilka odmian zachowujących podstawowe cechy graficzne. Krój pisma i jego odmiany to autorki projekt który podlega ochronie prawnej. Charakterystyczny wygląd znaku / litery stanowi o jego jednolitym wyglądzie.
CZCIONKA - jest to metalowy bloczek prostopadłościanu, na którym znajduje się wypukła litera. Zbiór wszelkich czcionek, czyli liter, ale także całego materiału zecerskiego, w skład którego wchodzą również spacje. Dawniej taką czcionkę odlewało się z metalowych matryc (między innymi z miedzianych), na których uzyskiwało się wgłębną formą służącą do odlania główki czcionki. Czcionka, produkowana w Europie od drugiej połowy XV wieku, ma postać metalowego prostopadłościanu odlanego zwykle ze stopu drukarskiego (ołów 67%, antymon 26%, cyna 7% - w zależności od przeznaczenia proporcje składników mogły być nieznacznie zmieniane). Górna część czcionki odlewana z matrycy uformowana jest w tzw. oczko odbijające w trakcie drukowania znaki pisma, symbole, ornamenty lub inne elementy graficzne.
FONT - jest to komputerowa postać pisma, zapisana elektronicznie w formie cyfrowych znaków. Font to inaczej wygląd kroju pisma zapisany i przedstawiony w formie cyfrowej. Font dostępny w formie pliku zawiera następujące informacje: nazwa rodziny i odmiany kroju pisma, autor/ projektant/ producent fontu, który ma do niego prawa autorskie. Pojedynczy font jest najczęściej zestawem znaków danego kroju pisma, powszechnie używany
Arial i jego odmiana
bold (pogrubiony).
Arial regular, Arial w odmianie bold, Arial kursywa to trzy różne fonty jednego kroju pisma.
ZECER - to osoba wykonująca skład ręczny lub maszynowy druku typograficznego (układu tekstu). Ten dawny zawód wymagał od zecera bardzo dużej koncentracji i skupienia podczas pracy. Zecer musiał być osobą z dużą wiedzą dotycząca składu drukarskiego, znajomością maszyn i procesu drukarskiego. Jedną z wielu niezwykłych umiejętności zecera było m.in. biegłe czytanie tekstu jednocześnie do góry nogami i w odbiciu lustrzanym.
Zecer używając czcionek i innych elementów drukarskich składał proste formy drukowe lub tworzył poszczególne elementy tych form. Zecerem określamy osobę:
- pracującą z pojedynczymi gotowymi czcionkami fabrycznymi,
- pracującą jako operator odlewarki monotypowej składający tekst z bieżąco odlewanych pojedynczych czcionek (monotypów) składanych od razu w tekst,
- pracującą jako operator odlewarki (składarki) linotypowej tworzący od razu całe wiersze linotypowe tekstu szerokości szpalty.
Praca zecera związana była z ciągłym kontaktem z ołowiem (stop drukarski) dlatego chorobą zawodową zecerów była ołowica.
 |
| fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe |
POLE ZNAKU - w fotoskładzie i krojach cyfrowych jest to obszar w kształcie prostokątna zajmowany przez znak, literę wraz z przylegającymi do niego światłami (określonym obszarem dookoła litery). Litery, znaki zaprojektowane są w określonym polu znaku, którego wysokość jest taka sama dla wszystkich liter, znaków danego stopnia. Pole znaku litery ma tą sama wysokość ale zmienną szerokość, wynika to z różnic w budowie liter, szerokość pola znaku raczej nie przekracza wielkości jednego fireta. W stosunku do wymiarów samego znaku, wymiar jego pola jest dodatkowo powiększony o tzw. odsadki (abzace) czyli światła własne znaku. Wyróżnia się odsatki boczne czyli światła przylegające do znaku, odsadkę górną i odsatkę dolną (sygnaturową). Odsatki boczne odpowiadają za ogólne ustawienie świateł pomiędzy literami, natomiast dla konkretnej pary znaków światło pomiędzy nimi reguluje się dodatkowo odpowiednim kerningiem. Będzie o tym mowa w kolejnym felietonie. Istnieją glify, w których pole znaku jest mniejsze od samego znaku, a niektóre elementy znaku wystają tworząc tzw. przewieszki. Typowym przykładem znaku z przewieszką jest kreska ułamkowa. Poniżej przykłady ułożenia pola znaku względem samego znaku (glifu). Pierwszy i trzeci znak posiada przewieszki wystające poza pole znaku.
GISERSTWO (daw. odlewnictwo czcionek) oznacza odlany komplet czcionek.
Komentarze
Prześlij komentarz